Metan z węgla w Gilowicach - już niebawem wyniki badań

Prace są prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) przy wsparciu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (PGNiG), które liczy na szersze wykorzystanie tej metody w pozyskiwaniu metanu.

Prace badawcze prowadzone w Gilowicach to nie pierwszy tego typu projekt, w który zaangażowany jest PIG-PIB. Wcześniej prowadzono badania w zakresie przedeksploatacyjnego odmetanowania pokładów węgla w kopalni Mysłowice-Wesoła.

Obecnie realizowany projekt w Gilowicach wykorzystuje udoskonaloną technologię, wzorowaną na stosowanej w testach w zakresie pozyskania gazu z złóż łupkowych. Chodzi o szczelinowanie hydrauliczne, które w Gilowicach zastosowano na znacznie szerszą skalę.

Pierwsze 5 zabiegów szczelinowania hydraulicznego zostało przeprowadzonych w listopadzie 2016 roku. Na początku lutego 2017 r. rozpoczęto odpompowywanie wody z pokładów węgla (m.in. pozostałej po szczelinowaniu). Jak szacuje dyrektor Jureczka gaz powinien pojawić się w ciągu 2 do 3 tygodni. Testy mają potrwać do maja 2017 r.

Komercyjna eksploatacja tak pozyskiwanego z pokładów węglowych metanu (przed rozpoczęciem wydobycia węgla) byłaby opłacalna przy ilości 5 tys. m³ gazu  dziennie. Jeśli testy przyniosą spodziewane efekty, a gaz byłby pozyskiwany z kliku otworów, jest to możliwe.

Badania przedeksploatacyjnego odmetanowania pokładów węgla będą kontynuowane przez PGNiG wraz z PIG-PIB. Po zakończeniu badań planowany jest etap badawczo-demonstracyjny, który będzie polegał na testowaniu tej metody w trzech różnych złożach, przez 2-3 lata (do wyeksploatowania). W ostatnim etapie, demonstracyjno-testowym, eksploatowany byłby metan z wybranego złoża, z wykorzystaniem kilkunastu otworów, przez kilka lat.

Docelowo w ten sposób można w Polsce pozyskiwać rocznie od 1 do 1,5 mld m³ metanu. Stanowi to około 1/4 obecnego krajowego wydobycia.

fot. M.RolkaSzczelinowanie hydrauliczne w Gilowicach

Według ekspertów taka metoda odmetanowania pozwoliłaby na drenaż nawet 50-70% całkowitej ilości metanu w złożach węgla co przyczyniłoby się znacznego zmniejszenia kosztów wydobycia węgla kamiennego i podniesienia bezpieczeństwa pracy górników. Już przy 30-50% drenażu wskaźniki te poprawiają się w bardzo istotny sposób.

W kopalniach, w których występuje najwyższy stopień zagrożenia metanowego dzienny postęp ścian wydobywczych wynosi 2,5-3 metry. Gdyby pokłady węgla były wcześniej odmetanowane otworami powierzchniowymi, w tym samym czasie możliwe byłoby wydobycie 2- 3-krotnie większej ilości węgla, w znacznie bezpieczniejszych warunkach, przy znacznie niższej emisji metanu do atmosfery, która dziś jest szacowana na około 1 mld m³ rocznie.

Przedeksploatacyjne odmetanowanie pozwala na pozyskiwanie niemal czystego metanu. Przy odmetanowaniu w trakcie eksploatacji złóż węgla, gaz jest zmieszany z powietrzem (30-50% metanu). Według ekspertów odmetanowanie z powierzchni powinno być wykonywane 3-5 lat, a nawet 10-15 lat przed rozpoczęciem eksploatacji pokładów węgla. Duży problem stanowią obecnie koszty, których zwrot byłby możliwy dopiero po kilku-kilkunastu latach, w postaci bardziej efektywnego wydobycia węgla.

Jak podaje nadzór górniczy w 2015 r. przy eksploatacji węgla kamiennego wydzieliło się 933 mln m³ metanu. Tylko 339 mln m³ przejęły instalacje odmetanowania, a do produkcji różnych rodzajów energii (elektrycznej i cieplnej) oraz chłodu wykorzystano tylko 21% całości. Reszta trafiła do atmosfery, potęgując efekt cieplarniany.