Mielec Diesel Gaz - producent gazowych autobusów

Obecnie planuje się przystosowywanie komór silnikowych (kratownic) autobusów adaptowanych na zasilanie gazowe, w których wcześniej używano leżących silników Diesla, do montażu pionowych (stojących) jednostek napędowych. Są one tańsze (produkowane w większych liczbach) od leżących odmian, charakteryzują się lepszymi parametrami trakcyjnymi, niższym zużyciem paliwa oraz prostszą budową (np. układ smarowania). W ten sposób, przy niewielkich nakładach na zmodyfikowaną kratownicę podwozia zyskuje się możliwość zastosowania dużo tańszej jednostki napędowej.

Mielec Diesel GazLeżący silnik MD 111 M6

Na początku działalności, Mielec Diesel Gaz wykorzystywał własne jednostki napędowe, które były adaptowanymi do zasilania gazowego (za pomocą mieszalnikowego układu zasilania) dieslowskimi silnikami. Były to wersje rozwojowe silnika SW 680 produkcji WSK PZL Mielec. Silniki gazowe, w przeciwieństwie do oryginalnych silników o ZS, były wolnossące. Możliwości ich rozwoju skończyły się na etapie normy Euro 3. Wersja spełniająca te wymagania przy pojemności skokowej 11,1 dm³ rozwijała moc 138 kW (188 KM) przy 2000 obr./min. i maksymalny moment obrotowy 730 Nm przy 1300 obr./min.

Mielec Disel GazZespół przepustnicy z czujnikiem położenia, będący jednym elementem z mieszalnikiem

Brak możliwości spełnienia wymagań emisyjnych spowodował konieczność poszukiwania nowego silnika, który byłby w stanie sprostać normie Euro 4. Nie musiano szukać daleko, wybór padł na czeską firmę Tedom, która na bazie majątku upadłego Liaza produkuje silniki (wyłącznie gazowe), autobusy oraz zespoły prądotwórcze. Silnik bazuje konstrukcyjnie na jednostce napędowej Liaz i występuje w odmianie pionowej i leżącej. Pomimo „dieslowskiej” przeszłości, czeska jednostka napędowa na tle silnika mieleckiego wyróżnia się zmienionym układem rozrządu. Czasy otwarcia zaworów są dostosowane do silnika o zapłonie iskrowym. W silnikach mieleckich praca zaworów była dostosowana do diesla. Występująca w nich faza „przewietrzania” komory spalania (oba zawory otwarte, a dopływające powietrze wypycha resztki spalin z cylindrów) nie jest zbyt korzystna przy zasilaniu gazem za pomocą systemu mieszalnikowego.

TedomSilnik Tedom w odmianie leżącej

„Przewietrzanie” z wykorzystaniem mieszanki gazowo-powietrznej powodowało jej dopalanie w układzie wylotowym (konieczność stosowania innych materiałów do produkcji gniazd zaworów wylotowych). Odpowiednio skonfigurowany rozrząd w silnikach Tedom oraz zastosowany w układzie zasilania sekwencyjny wtrysk gazu pozwalają na spełnienie wymagań emisyjnych Euro 4 i wyższych. Obecnie są już dostępne odmiany spełniające normy Euro 5 i EEV. Turbodoładowana jednostka napędowa przy pojemności skokowej 11,9 dm³ osiąga moc 210 kW (286 KM) przy 2000 obr./min. i maksymalny moment obrotowy 1200 Nm w zakresie 1200-1450 obr./min. O jakości silników Tedom świadczy okres gwarancyjny, jakiego udziela czeski producent. Silnik Tedom zamontowany w autobusie tej samej marki ma gwarancję na 8 lat, z limitem 400 tys. km przebiegu.

Rozwój firmy Mielec Diesel Gaz jest związany ze zmieniającym się rynkiem używanych autobusów. Zmiany w strukturze taboru firm przewozowych powodują konieczność dostosowania technologii adaptacji autobusów do zasilania gazowego. Jelcze 120M, będące dotychczas najbardziej popularnymi autobusami miejskimi, jakie poddawano konwersji na zasilanie gazowe, powoli znikają z firm przewozowych. Obecnie najczęściej używane są pojazdy niskowejściowe (nisko położona większa część podłogi oprócz części nad silnikiem i układem napędowym) lub niskopodłogowe (nisko położona podłoga na całej długości autobusu). Często w przetargach na przewozy miejskie na pewnych liniach wymaga się od przewoźnika używania autobusów tego typu. W takich pojazdach nie ma już miejsca na zbiorniki gazu pod podłogą, a stosuje się kompozytowe butle na dachu, co wymaga wzmocnienia struktury nośnej nadwozia. W takich autobusach instaluje się silniki pionowe, najczęściej montowane w zabudowie wieżowej (tylny lewy róg autobusu). Dlatego też Mielec Diesel Gaz opracowuje technologie adaptacji autobusów o zupełnie innej konstrukcji, także innych marek.

Gazeo.plJelcz M121 - adaptacja niskowejściowego autobusu z butlami kompozytowymi montowanymi na dachu

Jednym z pierwszych kroków ku nowemu była wykonana w 2009 r. adaptacja autobusu niskowejściowego Jelcz M121. Z uwagi na częściowo niską podłogę, butle do magazynowania sprężonego gazu ziemnego zamontowano w specjalnie w tym celu zmodyfikowanym (w przedniej części) dachu. Aby zmniejszyć obciążenie nadwozia, zastosowano butle kompozytowe. Mimo to, cała kratownica w części dachowej została zmieniona i wzmocniona, aby przejąć obciążenia wynikające z montażu zbiorników. W układzie napędowym stosuje się silnik Tedom, spełniający wymagania normy Euro 4. Użytkownik razem z silnikiem otrzymuje również oprogramowanie diagnostyczne (do instalacji w laptopie) wraz z interfejsem, niezbędne do wykrywania podstawowych usterek.

Gazeo.plJelcz M121 - złącze tankowania i zawór odcinający oraz manometr wskazujący ciśnienie gazu w zbiornikach

Oprócz tego mechanicy, elektrycy i średni personel techniczny uczestniczą w szkoleniu, które odbywa się w Tedomie, na którym poznają budowę silnika (montaż, demontaż). Po takim szkoleniu, użytkownik jest w stanie usuwać wszelkie usterki zarówno w ramach gwarancji, jak i po gwarancji, łącznie z naprawą główną silnika. Naprawy gwarancyjne wymagające ingerencji we wnętrze silnika są wykonywane przez pracowników Tedom. W ten sposób firma wykorzystuje doświadczenia eksploatacyjne użytkowników w celu doskonalenia produktu. Na taką adaptację jest oczywiście udzielana gwarancja. W przypadku silnika, okres ten wynosi 2 lata. Specjalistyczne zakłady wykonujące naprawę i modernizację nadwozia udzielają 10-letniej gwarancji (nowa ocynkowana ogniowo kratownica). Pozostałe zespoły i elementy po regeneracji są objęte roczną gwarancją. Warunki te, w połączeniu z ceną za modernizację, około 350-390 tys. zł (stanowiącą równowartość 1/3 ceny nowego autobusu), stanowią dość atrakcyjną propozycję dla przewoźników miejskich.

Mielec Diesel Gaz wykonał również kilka miejskich pojazdów komunalnych zasilanych gazem ziemnym. Są to śmieciarki na podwoziach Jelcz wyposażone w silniki MD 111 M6V o mocy ponad 200 KM eksploatowane w MPGK w Tarnowie (2 szt.) i Rzeszowie (1 pojazd). Oprócz korzyści ekonomicznych dla przedsiębiorstwa, pojazdy takie są również mile widziane na osiedlach. Często ich używanie jest wymuszane przez zarządy miast, które w ten sposób reagują na skargi mieszkańców wynikające z uciążliwości używania klasycznych, napędzanych silnikami Diesla, śmieciarek. Brak dymienia oraz mniejsza emisja hałasu są szczególnie cenne w typowych blokowiskach, gdzie spaliny dość długo zalegają w przestrzeniach pomiędzy budynkami.

Mielec Diesel Gaz jest jedyną w Polsce firmą zajmującą się na szerszą skalę konwersją silników autobusowych na zasilanie CNG. Jej ponaddziesięcioletnia historia jest ściśle związana z rozwojem branży gazu ziemnego. Jak podkreślają przedstawiciele firmy, bez jasnej polityki dofinansowania zakupu miejskich pojazdów ekologicznych oraz stałego zwiększania liczby stacji tankowania, rozwój branży CNG stoi pod dużym znakiem zapytania. Tym bardziej, że w 2010 r. kończy działalność Ekofundusz - instytucja, która przekazywała znaczne środki finansowe na rozwój rynku autobusów CNG - zarówno nowych, jak i poddawanych adaptacji.