MPK Tarnów z CNG na dobre i na złe

Słuszna decyzja

Decyzja o zastosowaniu sprężonego gazu ziemnego w MPK Tarnów została podjęta w 2000 r. Plan zakładał stopniowe przechodzenie autobusów na ekologiczne paliwo jakim jest gaz ziemny w postaci sprężonej (CNG).

fot. MPK TarnówOtwarcie stacji CNG w MPK Tarnów

Stacja sprężania CNG PGNiG

Cztery lata później, 26 października 2004 r. do użytku na terenie zajezdni przy ul. Lwowskiej w Tarnowie oddano stację sprężania gazu ziemnego.

Inwestorem i właścicielem stacji była podówczas Karpacka Spółka Gazownictwa w Tarnowie - firma zajmująca się dystrybucją gazu, wchodząca w skład Grupy kapitałowej PGNiG. Partnerem przedsięwzięcia było oczywiście Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (MPK) w Tarnowie, na którego terenie obiekt został wybudowany. Budowa stacji kosztowała 2,5 mln zł.

Obecnie obiekt jest własnością PGNiG Obrót Detaliczny i korzystają z niego zarówno pojazdy MPK w Tarnowie jak i spółki Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej (MPGK) w Tarnowie zajmującej się wywozem odpadów oraz Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych (PUK) w Tarnowie.

fot. MPK TarnówJelcz PR110 dostosowany do zasilania CNG

Ambitne plany

W tamtym okresie planowano znacznie bardziej dynamiczny wzrost liczby autobusów gazowych w MPK Tarnów. Szacowano, że do 2005 r. będzie ich już 18. Zakupy w kolejnych latach miały docelowo doprowadzić do 50-procentowego udziału taboru zasilanego CNG w MPK Tarnów.

fot. MPK TarnówVolvo B10BLE CNG

Tuż po otwarciu stacji, w 2004 r., zaczęły z niej korzystać pierwsze autobusy MPK Tarnów. Początkowo były to dwa Jelcze 120M z osiemnastu (120M i PR110), które zostały poddane naprawie głównej.

Miały one być sukcesywnie dostosowywane do zasilania sprężonym gazem ziemnym. Wszystkie naprawione pojazdy miały otrzymać gazowy układ napędowy do 2005 roku. Większość prac była wykonywana na miejscu, pracownicy Mielec Diesel Gaz montowali tylko niektóre elementy i dokonywali odbioru technicznego pojazdów. Do końca 2004 roku do służby weszły kolejne dwa Jelcze dostosowane do zasilania sprężonym gazem ziemnym (CNG).

Czas modernizacji napędu na CNG Jelczy PR110 i 120M nieco się wydłużył. Docelowo wszystkie pojazdy MPK Tarnów zostały oddane do użytku z napędem gazowym w 2007 roku. Liczba autobusów CNG w tym właśnie roku wynosiła już 20 sztuk. Były to jednak cały czas autobusy modernizowane. Czas na pierwsze pojazdy fabrycznie dostosowane do zasilania gazem ziemnym dopiero miał nadejść.

Używane Volvo CNG

Po zmianie prezesa, którym został obecnie zarządzający firmą Jerzy Wiatr, w latach 2007-2008 MPK Tarnów nabyło 12 autobusów Volvo B10BLE CNG. Osiem z nich zasiliło flotę autobusów gazowych w 2007 roku, cztery kolejne w roku następnym - 2008. W ten sposób liczba pojazdów na gaz ziemny w Tarnowie zwiększyła się do 32.

Podwyżka ceny CNG i modernizacja stacji sprężania

Niestety w maju 2008 r. gaz zdrożał o 20%, co spowodowało spadek rentowności użytkowania autobusów zasilanych CNG. To był trudny czas dla komunikacji miejskiej w Tarnowie. Oszczędność w kosztach paliwa pomiędzy olejem napędowym a gazem ziemnym w 2007 r. wynosiła 32% (przy parytecie CNG/ON = 49%) a w 2009 już tylko 4% (parytet CNG/ON = 60%).

W 2009 r. zmodernizowano stację tankowania CNG, zwiększono 2-krotnie magazyn gazu oraz zamontowano nową sprężarkę.

fot. CNG-LNG.plZmodernizowana hala naprawcza autobusów gazowych. Uwagę zwraca nowoczesna posadzka na warsztacie i nowa wentylacja

Stabilizacja liczby autobusów

W kolejnych latach flota autobusów CNG utrzymywała się mniej więcej na stałym poziomie. Z liczby 32 pojazdów w 2009 r. w 2012 pozostało 30 autobusów. Koszty paliwa dla autobusów CNG były niższe niż dla pojazdów dieslowskich. W 2010 r. różnica ta wynosiła 13% na korzyść CNG, w 2011 nawet 18%. W 2013 r. wskaźnik ten wynosił 15%. Cały czas użytkowanie autobusów CNG było tańsze.

fot. CNG-LNG.plScania CityWide CNG na ulicach Tarnowa

fot. CNG-LNG.plZespół napędowy Scanii CityWide CNG. Niezależne ogrzewanie także jest zasilane gazem

2013 r. - koniec zerowej akcyzy na CNG

Niestety 2013 rok okazał się końcem opłacalności użytkowania autobusów CNG. Pod koniec tego roku skończył się okres obowiązywania zerowej akcyzy na CNG. Wprowadzenie akcyzy w wysokości 0,34 zł/m³ (netto) spowodowało, że użytkowanie autobusów zasilanych sprężonym gazem ziemnym stało się nieopłacalne. Różnica w cenie pomiędzy olejem napędowym a gazem ziemnym zużywanym przez autobusy na 100 km wynosiła około 2% na niekorzyść CNG. Parytet cenowy CNG/ON wynosił wtedy 64%.

2015 - kolejna podwyżka ceny CNG

Po wprowadzeniu 15-procentowej podwyżki w 2015 r. gaz stał się całkowicie nieopłacalny. Użytkowanie autobusów gazowych było droższe od pojazdów dieslowskich od 15 (w 2015 r.) do 25% (w 2017 r.) przy parytecie CNG/ON -  73%.

fot. CNG-LNG.plNowa, jeszcze nie oklejona Scania CityWide CNG

Spadek liczby autobusów CNG

Liczba autobusów CNG w MPK Tarnów zaczęła się zmniejszać. W 2013 r. było ich 26, a w 2017 zostało jedynie 11. Liczba wszystkich autobusów w przedsiębiorstwie była dość stabilna i kształtowała się w latach 2007-2017 na poziomie od 88 do 98 sztuk.

2017 r. - zapowiedź wprowadzenia zerowej akcyzy na CNG

fot. CNG-LNG.plGazowa Scania na ulicach Tarnowa

W 2017 r. Ministerstwo Finansów zapowiedziało wprowadzenie zerowej stawki podatku akcyzowego od sprężonego gazu ziemnego (CNG), a PGNiG rozpoczął nowy rozdział we współpracy z MPK Tarnów i podpisał z firmą nową znacznie korzystniejszą dla przewoźnika umowę na dostawy gazu ziemnego.

Nowa umowa z PGNiG na dostawy CNG

fot. CNG-LNG.plBiogaz produkowany w tarnowskiej biogazowni może w przyszłości posłużyć do napędu pojazdów miejskich

Umowa, która została zawarta w 2017 r. pomiędzy PGNiG Obrót detaliczny a Miastem Tarnów, MPK Tarnów, MPGK Tarnów oraz Przedsiębiorstwem Usług Komunalnych (PUK) w Tarnowie gwarantuje stały, bardziej atrakcyjny parytet cenowy CNG/ON z możliwością jego zmiany w zależności od wolumenu odbieranego gazu.

Umowa pozwoliła także MPK Tarnów na otrzymanie dodatkowych punktów za alternatywne zasilanie we wniosku o dofinansowanie zakupu 40 autobusów (w tym 21 CNG).

W związku z zapowiedzianą już wcześniej możliwością wprowadzenia zerowej stawki akcyzy na CNG w umowie sprecyzowano podział korzyści w przypadku wejścia w życie tego uregulowania. Stało się to 14 sierpnia 2019 r.

Czas na nowe Scanie CNG

W tzw. międzyczasie (pod koniec 2017 r.) MPK Tarnów podpisało umowę na dofinansowanie ze środków UE 40 autobusów Scania CityWide, w tym 21 zasilanych sprężonym gazem ziemnym CNG. Uroczyste przekazanie pierwszych Scanii odbyło się w połowie 2018 r.

Czyste paliwo, nowe autobusy - nowoczesność w MPK Tarnów

Obecnie w MPK Tarnów jest użytkowanych łącznie 95 autobusów z czego 33 są to pojazdy napędzane sprężonym gazem ziemnym (CNG). Wszystko wskazuje na to, że liczba autobusów gazowych będzie systematycznie rosła.

Tym bardziej, że technologia napędów elektrycznych, a raczej magazynowania energii elektrycznej jest na tyle niedoskonała, że autobusy elektryczne nie spełniają podstawowych założeń dla pojazdów komunikacji miejskiej, a przy miksie energetycznym polskiej energetyki emisja CO₂ napędzanego energią elektryczną autobusu jest około 40% wyższa niż pojazdu gazowego czy też napędzanego silnikiem Diesla.

Z kolei autobusy gazowe oferują parametry porównywalne z pojazdami dieslowskimi. Są ekologiczne, ciche i przynoszą rocznie MPK w Tarnowie około 25 tys. zł oszczędności w wydatkach na paliwo (na każdy pojazd). Łatwo policzyć, że przy 33 autobusach jest to kwota 825 tys. zł, czyli prawie koszt nowego autobusu CNG.