Metan w transporcie i gospodarce komunalnej w Tychach

Konferencja pod tytułem Energetyczne wykorzystanie osadów ściekowych. Metan jako paliwowe multi-źródło w transporcie i gospodarce komunalnej miała na celu zaprezentowanie Tychów przez pryzmat wykorzystania biometanu w różnych obszarach funkcjonowania współczesnej aglomeracji.

fot. CNG-LNG.pl2 autobusy 12-metrowe MAN Lion's City zakupione jako nowe w 2015 r. (łącznie było ich 36, w tym 6 przegubowych, 18-metrowych) oraz Solaris Urbino 12 CNG kupiony jako używany w 2012 r. Ze Szwecji trafiło wtedy do PKM Tychy 28 takich pojazdów wyprodukowanych w 2009 r.

Tychy mają spore doświadczenie w zakresie wykorzystania paliw gazowych w przedsiębiorstwach miejskich. Właśnie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Tychach (PKM Tychy) i Regionalne Centrum Gospodarki Wodno-Ściekowej w Tychach (RCGW Tychy) wyznaczają trendy w zakresie wykorzystania metanowych paliw gazowych.

PKM Tychy

PKM Tychy jest miejskim operatorem komunikacji autobusowej, który eksploatuje autobusy gazowe od 1999 r. Od tego czasu do 2006 r. w Tychach użytkowano 21 autobusów zasilanych LPG. Po kilku latach pionierskich doświadczeń firma zdecydowała się na zainwestowanie w tabor napędzany sprężonym gazem ziemnym.

fot. CNG-LNG.plMercedes Sprinter NGT zabudowany przez Auto Cuby jako autobus miejski. Częściowo płaska podłoga wymusiła przeniesienie zbiorników CNG na dach

W 2005 r. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG) wybudowało na terenie zajezdni PKM Tychy stację sprężania gazu ziemnego. W 2006 r. przedsiębiorstwo zakupiło pierwszych 18 używanych autobusów Volvo B10L zasilanych CNG.

W latach 2011-2012 kontynuowano zakupy używanych autobusów (31 pojazdów). A w 2015 r. do PKM Tychy trafiło 36 nowych autobusów CNG, których zakup dofinansowano z funduszy unijnych. Były to pojazdy MAN Lion's City.

W 2015 r. tabor firmy wzbogacił się także o bardzo ciekawy minibus zasilany CNG. Pojazd na bazie Mercedesa Sprintera NGT z częściowo niską podłogą zabudowano w firmie Auto Cuby. Z uwagi na konstrukcję butle CNG trafiły na dach.

Obecnie większość taboru PKM Tychy (75 pojazdów) stanowią autobusy napędzane gazem ziemnym. Gazowa flota autobusów miejskich jaką dysponuje PKM Tychy jest obecnie największa w Polsce.

Plany rozwoju PKM Tychy przewidują, że w 2024 r. flota autobusów będzie w 100% zasilana CNG (120 pojazdów). W związku z tym planowana jest także rozbudowa infrastruktury do tankowania gazu ziemnego o mobilną stację CNG oraz stację LCNG, która oprócz CNG będzie w stanie wydawać także LNG czyli gaz ziemny w postaci skroplonej. Liczba stanowisk wolnego tankowania zwiększy się o 36.

Obecnie infrastruktura CNG zajezdni PKM Tychy opiera się na 2 kompresorach o wydajności 1200 m³/h, które obsługują dwa dystrybutory szybkiego tankowania oraz 18 stanowisk do tankowania wolnego.

RCGW Tychy

Bardzo ciekawie przedstawia się także podejście drugiego z organizatorów konferencji czyli Regionalnego Centrum Gospodarki Wodno-Ściekowej w Tychach (RCGW Tychy) do zagospodarowania osadów pochodzących z dostarczanych do oczyszczalni Tychy-Urbanowice ścieków. Firma jest obecnie jednym z liderów w zakresie innowacyjnego podejścia do zagospodarowania osadów ściekowych.

fot. CNG-LNG.plOsady ściekowe są zatrzymywane w komorach fermentacyjnych (każda o pojemności 5500 m3) na około 25 dni. W temperaturze 38 stopni C wskutek fermentacji metanowej są one neutralizowane, a wydzielający się biogaz zawiera około 62% metanu

Dzięki nim oczyszczalnia jest w pełni samowystarczalna w zakresie produkcji energii elektrycznej i cieplnej (produkowany nadmiar energii elektrycznej jest sprzedawany na zewnątrz).

Oba rodzaje energii są wytwarzane w trzech agregatach kogeneracyjnych zasilanych powstającym z osadów ściekowych biogazem (zawartość metanu około 62%). 2 z nich mają moc elektryczną po 345 kW oraz cieplną 531 kW, a trzeci dysponuje mocą elektryczną 400 kW i cieplną 394 kW.

Ciepło pochodzące z tej instalacji jest wykorzystywane na potrzeby ogrzewania budynków oczyszczalni oraz do celów technologicznych, m.in. do podgrzewania komór fermentacyjnych, w których powstaje biogaz.

Plany wykorzystania biogazu powstającego w RCGW Tychy są znacznie bardziej dalekosiężne.

Jeszcze w 2016 r. zostanie uruchomiona instalacja uszlachetniania biogazu, która z wykorzystaniem oczyszczonych ścieków pozwoli usunąć z niego dwutlenek węgla, podnosząc tym samym zawartość metanu do około 90%.

W ten sposób wzbogacone paliwo, czyli biometan będzie zasilać wspomniane wcześniej agregaty kogeneracyjne w oczyszczalni.

Posłuży on także do wytwarzania prądu i ciepła w powstającym właśnie Parku Wodnym Tychy. Biometan będzie tam przesyłany z oczyszczalni Tychy-Urbanowice (RCGW Tychy) poprzez właśnie budowany 6,5-kilometrowy gazociąg. Ciśnienie przesyłanego biometanu będzie wynosić około 6 barów.

Niewykluczone, że przy odpowiedniej ilości ścieków i powstających z nich osadów można będzie wytwarzać więcej biometanu, co pozwoli na zasilanie nim silników eksploatowanych w PKM Tychy gazowych autobusów.

Jak podkreślał jednak prezes RCGW Tychy, Zbigniew Gieleciak, jego ambicją jest wytwarzanie energii elektrycznej na bazie spalanego biometanu i zasilanie nią trakcji wykorzystywanej przez użytkowane w Tychach trolejbusy.

fot. CNG-LNG.plJeden z agregatów kogeneracyjnych w RCGW Tychy z silnikiem MTU zasilanym biogazem wytwarzanym z osadów ściekowych oczyszczalni

Oprócz prezentacji prezesów firm-organizatorów na konferencji można było zapoznać się z wieloma innym referatami prezentowanymi w ramach dwóch prowadzonych równolegle paneli tematycznych (PKM Tychy i RCGW Tychy).

Bardzo ciekawe były prezentacje przedstawicieli Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla oraz firmy Syngaz i RCGW Tychy, które omawiały możliwości pozyskiwania gazu z osadów ściekowych w procesach zgazowania.

Przedstawiciel Katowickiego Holdingu Węglowego przedstawił możliwości zastosowania metanowego gazu kopalnianego, a prezes MZA Warszawa zapoznał uczestników konferencji z pierwszymi doświadczeniami z użytkowania autobusów zasilanych skroplonym gazem ziemnym (LNG).

Na konferencji zaprezentowali się także przedstawiciele PGNiG, PIMOT, NGV Autogas, ITS oraz firmy MAN, producenta autobusów. Przedstawiciel Ambasady Szwecji zapoznał uczestników z doświadczeniami z produkcji biogazu i biometanu w tym kraju.

Konferencja była znakomitą okazją do zapoznania się z najnowszymi technologiami wykorzystania gazu ziemnego i biogazu, które jak widać na przykładzie dotychczasowych działań oraz planów PKM Tychy i RCGW Tychy mogą być bardzo różnorodne.